fbpx
A-Z Centrum Rozwoju Edukacji

Aktualności

Sygnalista w placówce oświatowej

11 listopada 2021
Zespół A-Z

Nowe przepisy dotyczące ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości

Już na początku 2022 r. we wszystkich jednostkach publicznych, zatrudniających powyżej 50 pracowników (niezależnie od rodzaju umowy) powstanie obowiązek wdrożenia zapisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa.  Dotyczy on również publicznych szkół i placówek oświatowych. Na stronie Rządowego Centrum Legislacji można także zapoznać się z projektem ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.

Czy dotyczą również szkół i placówek oświatowych?

Nowe przepisy stanowią odpowiedź na problem nierównego traktowania tzw. sygnalistów (z języka angielskiego whistleblowers), czyli świadków nieprawidłowości, którzy zdecydowali się na poinformowanie o nich właściwych organów. Efektem ich wprowadzenia ma być poprawa egzekwowania prawa i polityk Unii, poprzez ustanowienie wspólnych minimalnych norm, zapewniających wysoki poziom ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa. Choć wydawać by się mogło, że w szkołach, czy placówkach oświatowych, jest niewiele obszarów, związanych z prawem unijnym, jednak dotyczy ich co najmniej kilka spośród wskazanych w dyrektywie, m.in.:

  • zamówienia publiczne;
  • bezpieczeństwo transportu;
  • zdrowie publiczne;
  • ochrona prywatności i danych osobowych;
  • bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych.

Warto wiedzieć, że sygnalistą może być nie tylko osoba pozostająca w stosunku pracy, czy świadcząca pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, lecz także były pracownik, kandydat do pracy, stażysta, wolontariusz, rodzic, a nawet osoby trzecie, związane z sygnalistą lub pomagające mu.

Co muszą wiedzieć pracownicy?

Z punktu widzenia dyrektora szkoły lub placówki oświatowej, na początkowym etapie, najważniejszym elementem skutecznego wdrażania systemu zgłaszania nieprawidłowości  będzie zapoznanie pracowników z celem implementacji nowego rozwiązania, a w szczególności sposobem korzystania z niego. Niedostateczna lub zbyt ogólnikowa informacja może mieć konsekwencje m.in. w postaci przytłaczającej liczby nieuzasadnionych i nieobjętych dyrektywą zgłoszeń. Jednocześnie należy pamiętać, że „sygnalista”, który uzna swoje zgłoszenie za nieskuteczne, a wsparcie pracodawcy za niewystarczające, ma prawo do zgłoszenia zewnętrznego – do właściwych organów, a także podania posiadanej wiedzy do publicznej informacji – np. za pośrednictwem mediów lub Internetu. Podczas naszych szkoleń pracownicy często pytają, czy sygnalista to funkcja, jakie wynagrodzenie będzie im wypłacane. Takie pytania świadczą o tym, że nie mają wiedzy i błędnie interpretują dyrektywę. Sygnalista to nie funkcja społeczna, sygnalista nie otrzymuje wynagrodzenia. Dlatego kluczowe w tym przypadku jest rzetelne przygotowanie swojego zespołu na zmiany.

Obowiązki dyrektora

Konieczne będzie zaplanowanie całego systemu zgłaszania naruszeń: dostępnych kanałów, wskazanie osób lub komórki uprawnionej do przyjmowania doniesień, ochrony tożsamości sygnalisty, udzielania mu informacji zwrotnej i prowadzenia rejestru tych spraw. Należy również przygotować regulamin, zawierający wszystkie powyższe instrukcje. Dokument ten podlega konsultacjom ze związkami zawodowymi lub, jeśli w jednostce nie funkcjonuje organizacja związkowa, przedstawicielami pracowników. Czasu pozostało niewiele, a zadań do wykonania bardzo dużo, dlatego warto zapoznać się z tym zagadnieniem już teraz.