fbpx
A-Z Centrum Rozwoju Edukacji

Aktualności

Prawa, prawa… A gdzie obowiązki?

1 czerwca 2023
Zespół A-Z

„Uczniowie mają teraz tylko prawa, a zapomina się o obowiązkach”, „o prawach ciągle i wszędzie się mówi, a obowiązkach już nie”  – te zdania, jak mantra, powtarzają się w rozmowach, czy dyskusjach na temat dzieci, a szczególnie ich praw. Już sama popularność tego rodzaju opinii świadczy, że nadal niewielka i mało rozpowszechniona jest wiedza czym są prawa dziecka, a nawet szerzej – prawa człowieka.

Być może jednym z powodów, dla których prawa i obowiązki są w środowisku edukacyjnym wymieniane niemal jednym tchem, jest to, że na gruncie oświaty ustawodawca dość nieszczęśliwie połączył te dwa obszary w art. 98. ust. 1. pkt 17 ustawy Prawo oświatowe, wskazując w jednym punkcie, że statut szkoły powinien zawierać „prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły, a także tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia;”. Umieszczone w jednym rozdziale szkolnych aktów prawa, sprawiają nieodparte wrażenie pewnego rodzaju warunkowości: „No dobrze, masz prawa, ale… Tylko jeśli wywiązujesz się ze swoich zadań”.

Nadal bardzo silne jest przyzwyczajenie do stosowania metod oddziaływania na młodych ludzi, opartych na swego rodzaju szantażu lub sztywnym systemie kar i nagród. Gdy dodamy do tego sentymentalne, że „kiedyś było jakoś fajniej” mamy w XXI wieku bardzo duży kłopot. Świat się zmienił, podmiotowości dziecka na szczęście nikt poważny już nie zaprzecza, a obowiązkiem dorosłych jest ochrona najmłodszych nie tylko poprzez zabezpieczenie ich życia, czy zdrowia, ale też poprzez respektowanie przysługujących im praw w pełnym zakresie, wskazanym w Konwencji o prawach dziecka.

Aby ten obowiązek wypełnić trzeba w pełni rozumieć, że prawa człowieka, a więc i dziecka, jak trafnie pisał prof. Wiktor Osiatyński, są „powszechne, przynależne wszystkim ludziom, we wszystkich sytuacjach i niezależnie od pozycji społecznej”, zapisane w najważniejszych aktach prawa krajowego i międzynarodowego. Ich przestrzeganie nie jest i nie może być w jakikolwiek sposób uzależnione od osobistych poglądów, ani spełnienia jakichkolwiek wymogów, w tym nałożonych obowiązków.

W Dniu Dziecka mamy nadzieję, że będzie okazją do spojrzenia na świat oczami dziecka, refleksji i wniosków. Pamiętajmy, że to my – dorośli, jesteśmy odpowiedzialni za los młodego człowieka, a naszym zadaniem jest to by go chronić, wspierać i szanować jego prawa. Niech obok festynów, pikników, czy prezentów znajdzie w tym czasie ważne miejsce wymieniony w Konwencji katalog praw dziecka z apelem, aby mieć je w głowie i stosować na co dzień.

 

  1. Prawo dziecka do wychowania w rodzinie

  2. Prawo dziecka do tożsamości

  3. Zwalczanie nielegalnego transferu dzieci

  4. Prawo dziecka do uczestnictwa w życiu publicznym

  5. Prawo dziecka do swobody myśli, sumienia i wyznania

  6. Prawo do ochrony życia prywatnego

  7. Prawo dziecka do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją

  8. Prawo dzieci migrantów

  9. Prawo dzieci z niepełnosprawnościami

  10. Prawo dziecka do godziwych warunków socjalnych do poziomu życia odpowiadającego jego rozwojowi

  11. Prawo dziecka do nauki

  12. Prawo dziecka do posiadania i korzystania z własnej kultury, do wyznawania i praktykowania swojej religii lub do używania własnego języka, łącznie z innymi członkami jego grupy

  13. Prawo dziecka do wypoczynku i rozwoju kulturalnego

  14. Prawo do ochrony przed wyzyskiem i ochrona pracy

  15. Ochrona dzieci w konfliktach zbrojnych

  16. Ochrona i specjalne traktowanie nieletnich sprawców czynów karalnych, prawo dziecka do sądu, udział dziecka w procedurze cywilnej