Jednym z najistotniejszych elementów rozwoju systemów edukacyjnych i podnoszenia jakości kształcenia jest doskonalenie nauczycieli, które nie tylko stanowi podstawę ich zawodowego rozwoju, ale ma także ogromny wpływ na osiągane przez uczniów sukcesy. W Centrum Rozwoju Edukacji A-Z od lat wspieramy pedagogów w nieustannym podnoszeniu ich kwalifikacji, oferując profesjonalne, szyte na miarę szkolenia i kursy doskonalenia nauczycieli. Usprawniamy ich pracę, pokazujemy nowe możliwości doskonalenia zawodowego, zachęcamy do wyznaczania i realizacji celów. Oferta jest zróżnicowana – istnieje możliwość wyboru tematyki z przygotowanej przez nas listy kursów lub opracowania indywidualnego programu zajęć, w pełni odpowiadającego Państwa potrzebom szkoleniowym. Wszystkie kursy prowadzone są w zespołach, pod czujnym okiem naszych wykwalifikowanych i doświadczonych trenerów. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami naszej oferty.

Doskonalenie zawodowe nauczycieli – co to jest?

Proces doskonalenia się stanowi podstawę rozwoju zawodowego nauczyciela. Jest jednocześnie ustawowym obowiązkiem, realizowanym w ramach czasu pracy i ustalonego wynagrodzenia. Doskonalenie zawodowe zawsze stanowiło obowiązek nauczyciela. Wynikał on jednak głównie z potrzeb merytorycznych i konieczności rozwoju – od 1 września 2018 roku stanowi natomiast nakaz ustawowy. Zgodnie z art. 6 pkt 3a ustawy Karta Nauczyciela, nauczyciel wszystkich typów szkół oraz placówek oświatowych zobowiązany jest do systematycznego doskonalenia zawodowego zgodnie z potrzebami szkoły. To oznacza, że nie może on odmówić udziału w formach doskonalenia zawodowego, realizowanych w ramach zajmowanego przez niego stanowiska pracy. Wymóg ten dotyczy zwłaszcza form organizowanych przez szkołę oraz tych, na które nauczyciel jest delegowany.

Nauczyciele, którzy ubiegają się o kolejne stopnie awansu zawodowego w trakcie stażu, również są zobowiązani do podnoszenia swoich kompetencji:

  • nauczyciel stażysta – dbając o rozwój zawodowy poprzez doskonalenie metod i form pracy,
  • nauczyciel kontraktowy – doskonaląc swoje kompetencje w zakresie wykonywanych obowiązków, szczególnie w ramach kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, wliczając w to również tych szczególnie uzdolnionych,
  • nauczyciel mianowany – pogłębiając wiedzę i umiejętności w ramach własnego rozwoju oraz podnosząc jakość pracy szkoły poprzez samokształcenie lub udział w różnego rodzaju formach doskonalenia zawodowego.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 4 ustawy Karta Nauczyciela, dyrektor szkoły jest zobowiązany do zapewnienia nauczycielowi wsparcia w ramach doskonalenia zawodowego. Jeżeli jest to staż na kolejny stopień awansu zawodowego, dyrektor musi zapewnić nauczycielowi warunki do udziału w formach doskonalenia, które zostały określone w planie rozwoju zawodowego. Jeżeli natomiast jest to staż na nauczyciela kontraktowego lub mianowanego, jego opiekun ma obowiązek udzielenia pomocy w ramach doboru odpowiednich form doskonalenia zawodowego.

Formy doskonalenia nauczycieli muszą być zgodne z potrzebami szkoły, które wyznacza dyrektor danej placówki w oparciu o jej plan rozwojowy i aktualną koncepcję pracy. Potrzeby w zakresie doskonalenia nauczycieli określane są na każdy rok szkolny, po uwzględnieniu takich aspektów jak:

  • wyniki nadzoru pedagogicznego,
  • wyniki egzaminu ósmoklasisty, egzaminu zawodowego lub maturalnego,
  • zadania dotyczące realizacji podstawy programowej w ramach kształcenia ogólnego lub podstaw programowych związanych z kształceniem w zawodach szkolnictwa branżowego,
  • wymagania stawiane szkołom i placówkom oświatowym, określone w przepisach zawartych w art. 44 ust. 3 ustawy Prawo oświatowe,
  • wnioski nauczycieli o dofinansowanie kosztów.

Dyrektor, jako osoba kierująca działalnością danej placówki, jest odpowiedzialny za jakość kształcenia, a tym samym zobowiązany do zapewnienia odpowiednich warunków rozwoju nauczycieli. Nie może zatem zrezygnować z dokształcania kadry, ale ma możliwość wyboru najbardziej odpowiadających potrzebom placówki form doskonalenia zawodowego.

Doskonalenie zawodowe definiowane jest najczęściej jako celowy, zaplanowany i nieustanny proces ustawicznego kształcenia, który polega na podnoszeniu i modyfikacji kompetencji oraz kwalifikacji zawodowych, a także na rozwoju osobowości. Proces doskonalenia nauczycieli trwa od momentu wyboru zawodu przez cały okres aktywności zawodowej.

Doskonalenie nauczycieli w polskim systemie oświaty

Doskonalenie zawodowe nauczycieli ma charakter systemowy i może odbywać się poprzez:

  • działalność placówek doskonalenia nauczycieli, które funkcjonują na poziomie:- centralnym – placówki prowadzone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego,
    a także ministra właściwego do spraw rolnictwa,
    – wojewódzkim – placówki prowadzone przez samorządy województw,
    – lokalnym – placówki prowadzone przez gminy i powiaty,
    – niepublicznych placówek doskonalenia nauczycieli prowadzonych przez osoby fizyczne i prawne;
  • doradztwo metodyczne – pomoc w planowaniu, organizowaniu oraz badaniu efektów działań dydaktyczno-wychowawczych, rozwijaniu umiejętności metodycznych, a także opracowywaniu, wyborze i adaptacji programów nauczania;
  • wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli – jego celem jest wspólne uczenie się całej rady pedagogicznej lub tylko jej części w obszarach istotnych dla danej placówki;
  • samokształcenie – nie jest częścią systemu określonego w przepisach prawa, ale stanowi bardzo istotny element doskonalenia zawodowego. Do działań realizowanych w tym obszarze zalicza się między innymi czytanie literatury fachowej, korzystanie z branżowych stron internetowych czy współpracę z uczelniami i instytucjami edukacyjnymi.

Doskonalenie zawodowe nauczycieli – kto może prowadzić?

Zgodnie z art. 77a ust. 1 ustawy o systemie oświaty, w celu doskonalenia nauczycieli tworzone są placówki doskonalenia zawodowego, które mogą uzyskiwać akredytację, stanowiącą potwierdzenie wysokiego poziomu kształcenia. Akredytację tę przyznaje kurator oświaty właściwy dla siedziby danej placówki. O jej przyznaniu decydują następujące czynniki:

  • odpowiednio wykwalifikowana kadra,
  • opracowywanie i wdrażanie programów doskonalenia nauczycieli, a także przeprowadzanie ich ewaluacji,
  • prowadzenie działalności informacyjnej i upowszechnianie problematyki doskonalenia zawodowego nauczycieli,
  • dysponowanie nowoczesną bazą dydaktyczną.

Doskonalenie zawodowe nauczycieli mogą realizować także doradcy metodyczni oraz zakłady kształcenia nauczycieli. Jednostki wykonujące zadania statutowe związane z doskonaleniem nauczycieli mogą prowadzić wykłady, konferencje, seminaria, warsztaty czy szkolenia z zakresu nauczanych przedmiotów lub prowadzonych zajęć, a także obejmujące ogólną wiedzę oraz umiejętności zawodowe. Szkolenia dla ekspertów komisji egzaminacyjnych oraz kwalifikacyjnych mogą prowadzić wyłącznie publiczne placówki doskonalenia zawodowego o zasięgu ogólnokrajowym prowadzone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz publiczne placówki doskonalenia zawodowego nauczycieli szkół artystycznych prowadzone przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Kursy doskonalenia nauczycieli mogą być prowadzone przez placówki doskonalenia zawodowego nauczycieli (po uzyskaniu zgody organu sprawującego nadzór pedagogiczny) lub zakłady kształcenia nauczycieli (za zgodą Ministra Edukacji Narodowej).

Doskonalenie zawodowe nauczycieli konsultantów oraz doradców metodycznych może być realizowane wyłącznie przez specjalne placówki posiadające akredytację, publiczne placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym prowadzone przez Ministra Edukacji Narodowej, publiczne placówki doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych prowadzone przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, a także publiczne placówki doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych prowadzone przez ministra właściwego do spraw rolnictwa.

Doradca metodyczny, którzy może prowadzić szkolenia, powinien realizować swoje działania głównie poprzez udzielanie indywidualnych konsultacji, prowadzenie zajęć edukacyjnych, warsztatowych i otwartych, a także oferowanie innych form doskonalenia nauczycieli, wspierających pracę dydaktyczno-wychowawczą.

Rodzaje i formy doskonalenia nauczycieli

Doskonalenie nauczycieli jest niezbędne dla podnoszenia kwalifikacji i kompetencji oraz zapewnienia stałego rozwoju zawodowego. Może być realizowane przez różnego rodzaju formy, w tym między innymi kursy kwalifikacyjne, szkolenia zawodowe, studia podyplomowe, staże krajowe i zagraniczne, konferencje metodyczne, seminaria, warsztaty, a także działania samokształceniowe. Niektóre z instytucjonalnych form doskonalenia zawodowego nauczycieli, oprócz rozwoju wielu nauczycielskich kompetencji, umożliwiają zdobycie dodatkowych kwalifikacji oraz uprawnień pozwalających między innymi na nauczanie kolejnego przedmiotu. Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli to forma, która oprócz wspólnego uczenia rady pedagogicznej integruje społeczność nauczycielską poprzez wypracowywane zadania i realizowane cele. Powoływane są do tego nie tylko zespoły zadaniowe, ale i ich liderzy, a nawet koordynatorzy WDN. Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli powinno być realizowane także we współpracy z innymi szkołami, instytucjami oświatowymi, edukatorami czy doradcami. Najważniejszym celem doskonalenia nauczycieli jest nie tylko systematyczne aktualizowanie wiedzy pedagogicznej i kierunkowej, ale także wymiana i zdobywanie nowych doświadczeń zawodowych.

Doskonalenie zawodowe nauczycieli – finansowanie

Finansowanie doskonalenia zawodowego jest zapewnione przez ustawodawcę. Organy prowadzące szkoły przeznaczają środki na dofinansowanie doskonalenia nauczycieli w wysokości 0,8% planowanych rocznych wydatków na wynagrodzenie osobowe nauczycieli. W budżetach wojewodów wyodrębnia się środki przeznaczone na doradztwo metodyczne na obszarze danego województwa – ich wysokość jest proporcjonalna do liczby zatrudnionych w województwie nauczycieli. Ze środków tych wojewoda udziela dotacji jednostkom samorządu terytorialnego prowadzącym placówki doskonalenia nauczycieli zatrudniające doradców metodycznych. Fundusze na realizację ogólnokrajowych zadań w ramach doskonalenia zawodowego wyodrębniane są natomiast w budżecie Ministra Edukacji Narodowej. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określa formy oraz rodzaje wydatków przeznaczonych na organizację oraz prowadzenie doskonalenia nauczycieli, które można dofinansowywać ze wspomnianych wyżej środków.

Z określonych w art. 70a ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela środków na doskonalenie zawodowe nauczycieli dofinansowuje się:

  • organizowanie i prowadzenie doradztwa metodycznego dla nauczycieli,
  • organizowanie i prowadzenie:- form wspomagania szkół oraz placówek,
    – sieci współpracy oraz samokształcenia dla nauczycieli,
  • organizowanie i prowadzenie szkoleń, seminariów, warsztatów, konferencji oraz innych form doskonalenia zawodowego dla nauczycieli,
  • przygotowywanie materiałów szkoleniowych oraz informacyjnych.

Organ prowadzący opracowuje na każdy rok budżetowy plan dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli, który musi przedłożyć do dnia 31 stycznia danego roku. Podczas opracowywania planu pod uwagę brane są następujące aspekty:

  • wnioski dyrektorów szkół,
  • wyniki egzaminu ósmoklasisty, egzaminu zawodowego lub maturalnego,
  • najważniejsze kierunki realizacji polityki oświatowej państwa,
  • stopień realizacji harmonogramu szkoleń branżowych.

Na tej podstawie każdego roku ustalana jest maksymalna kwota dofinansowania, a także formy i specjalności kształcenia, na które przysługuje dofinansowanie.

Doskonalenie nauczycieli – znaczenie i korzyści

Ciągłe doskonalenie zawodowe nauczycieli to sposób na pogłębianie wiedzy i kompetencji, które mają istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania, podnoszenia jakości pracy i rozwoju szkoły. W wyniku doskonalenia zawodowego nauczyciel potrafi lepiej dzielić się swoją wiedzą i umiejętnościami, efektywniej zarządzać czasem i organizować własny warsztat pracy, a także kierować rozwojem uczniów. Doskonalenie nauczycieli pomaga także w przeprowadzaniu ewaluacji procesu dydaktyczno-wychowawczego, co w zmieniającym się dynamicznie systemie edukacyjnym jest niezwykle ważne. Nauczyciele, którzy chcą sprostać nieustannym zmianom i oczekiwaniom społecznym, muszą doskonalić swoje umiejętności przez cały okres aktywności zawodowej. Potrzeba ciągłego doskonalenia się i inwestowania we własny rozwój jest wpisana w zawód nauczyciela i stanowi warunek niezbędny do jego funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie – im większe znaczenie edukacji, tym większa rola nauczyciela.

Doskonalenie zawodowe nauczycieli w Centrum Rozwoju Edukacji A-Z

Centrum Edukacji Rozwoju A-Z to niepubliczna placówka z wieloletnim doświadczeniem w ramach organizowania szkoleń dla pracowników oświaty. Posiadamy szeroki wachlarz usług związanych z kształceniem i doskonaleniem zawodowym nauczycieli. Jesteśmy placówką akredytowaną przez mazowieckiego Kuratora Oświaty. Otrzymana przez nas akredytacja stanowi potwierdzenie wysokiego poziomu kształcenia, a także kwalifikacji merytorycznych i dydaktycznych naszej kadry. Wszystkie szkolenia i kursy doskonalenia nauczycieli prowadzone są przez specjalistów, których wiedza i doświadczenie przekładają się bezpośrednio na pracę dydaktyczno-wychowawczą w placówkach oświatowych. Nasi wykładowcy to uznani praktycy, którzy nieustannie podnoszą swoje kwalifikacje, uczestnicząc w licznych konferencjach, warsztatach i projektach. Dbamy o wysoki poziom merytoryczny szkoleń. Badamy i analizujemy potrzeby klientów. Dokładamy wszelkich starań, aby organizowane przez nas szkolenia były na miarę ich oczekiwań. Zachęcamy do zapoznania się z tematyką organizowanych przez nas szkoleń. Oferujemy także przygotowanie indywidualnego programu zajęć, skrojonego na miarę Państwa potrzeb szkoleniowych. Zapraszamy do współpracy!

Centrum Rozwoju Edukacji A-Z